Τραπεζούντα:Η σχέση της με την Ελλάδα,τον Απόλλωνα και…τους φυγάδες!

“Eπί θάλασσαν εις Τραπεζούντα, πόλιν ελληνίδα” Ξενοφών 7ος αι. π.Χ.

Η κλήρωση της 30ής Αυγούστου έφερε μεταξύ άλλων, στο δρόμο του Θρύλου μας και την τουρκική Τραμπζονσπόρ. Τουρκική μεν η ομάδα της Τραμπζονσπόρ, αλλά η ιστορία της πόλης στην οποία εδρεύει,  φέρει ανεξίτηλα σημάδια από Ελλάδα…και Απόλλωνα!

(Παλαιά εικονογραφία από τα Παράλια της Τραπεζούντας με αναφορά στις Ελληνικες απεικονίσεις)

Όλοι σχεδόν οι ιστορικοί συμφωνούν ότι η πόλη της Τραπεζούντας ιδρύθηκε το 756 π.Χ. από Ίωνες αποίκους. Μια πόλη συνώνυμη της ένδοξης ελληνικής ιστορίας, έζησε λαμπρές στιγμές αλλά και μεγάλες καταστροφές στο πέρασμα των αιώνων, κατορθώνοντας ωστόσο να διατηρήσει την ελληνικότητά της επί 2678 ολόκληρα χρόνια, μέχρι και το 1922, οπότε και ο Ελληνισμός της πόλης εκδιώχθηκε και αναγκάστηκε να καταφύγει στη μητροπολιτική Ελλάδα.

(Εκκλησία Αγίας Σοφίας στην Τραπεζούντα: Λειτούργησε μεταγενέστερα σαν μουσείο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι πρόσφατα οι Τούρκοι το μετέτρεψαν σε τζαμί)

H Αυτοκρατορία της Τραπεζούνταςήταν ένα από τα ανεξάρτητα κρατίδια που προέκυψαν μετά την προσωρινή διάλυση της  Βυζαντινής αυτοκρατορίας,από την Τέταρτη Σταυροφορία η οποία έγινε το 1204. Μπορεί κάλλιστα κάποιος να ισχυριστεί, ότι στην Ανατολή, η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας υπήρξε η διάδοχη κατάσταση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, μετά την κατάλυσή της από τους Σταυροφόρους.

(Μέγαρο Ελλήνων κατοίκων Τραπεζούντας)

Η Αυτοκρατορία ιδρύθηκε από τους αδελφούς Αλέξιο και Δαβίδ Κομνηνούς, εγγονούς του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α’ Κομνηνού, με τη βοήθεια της θείας τους, της βασίλισσας Θάμαρ της Γεωργίας. Πρωτεύουσά της ήταν η ομώνυμη πόλη της  Τραπεζούντας και σύμβολό και σημαία της, ο αετός των αρχαίων Σινωπέων, με την διαφορά ότι ενώ ο αετός των αρχαίων Σινωπέων έβλεπε προς την Ανατολή, ο αετός της Αυτοκρατορίας του Πόντου έβλεπε προς τη Δύση, σαφής ένδειξη των προθέσεων της νέας Αυτοκρατορίας. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ο αετός των Σινωπέων, ήταν ο αετός των αρχαίων Μιλησίων. Η Αρχαία Μίλητος ήταν ο αρχικός τόπος των αποικιστών του Πόντου και συγκεκριμένα της Σινώπης, της Τραπεζούντας και άλλων περιοχών.

(Μνήμα Έλληνα αποθανόντος στην Τραπεζούντα)

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στην εποχή της παρακμής της, το 19ο αιώνα, η πόλη είχε μόνο 4200 οικογένειες. Από αυτές οι 1200 ήταν Ελληνικές, 500 Αρμενικές, 180 αρμενοκαθολικές, 20 διαμαρτυρόμενες και 2100 Περσικές, Ευρωπαϊκές και Οθωμανικές. Συμπεριλαμβανομένων των προαστίων της, ο πληθυσμός της ανερχόταν περίπου σε 31000, δηλαδή γύρω στις 6500 οικογένειες.

(Η ιστορική εκκλησία της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα: Πιο πρόσφατα, στην προσπάθεια τους οι Τούρκοι να παρουσιάσουν στον κόσμο εικόνα σεβασμού, επέτρεψαν την κατά καιρούς ορθόδοξη λειτουργία της. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό έγινε για σκοπούς τουριστικής προσέλκυσης)

Κανείς λοιπόν δε θα μπορούσε να αμφισβητήσει, όχι απλά τη σχέση, αλλά και την ταύτιση της Τραπεζούντας με τον Ελληνισμό. Άλλωστε, το «Φροντιστήριο της Τραπεζούντας» μαζί με το Μοναστήρι της «Παναγίας του Σουμελά», αποτελούν τα σπουδαιότερα λίκνα της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού και διατρανώνουν την Ελληνικότητα αλλά και την Χριστιανική πίστη που άνθισε για αιώνες στην ωραιότερη πόλη του Εύξεινου Πόντου, την «καλλίστη των πόλεων», την “urbis maximus illustris” (πόλη μεγίστη, ένδοξη), την Τραπεζούντα.

(Παλαιά φωτογραφία από Ελληνικό φροντιστήριο στην Τραπεζούντα)

Ποια σχέση μπορεί ωστόσο να έχει η Τραπεζούντα με τον Απόλλωνα;

Όσοι έχουν την τύχη να ταξιδέψουν στην Τραπεζούντα για τον επαναληπτικό, μπορούν λοιπόν να ανέβουν στον φαιό λόφο (στο «BozTepe»), που ονομάζεται και «Βουνό του Απόλλωνα», προκειμένου να θαυμάσουν την πάλαι ποτέ πλατεία των Ελλήνων, το Μεϊντάνι, καθώς και το λιμάνι της Δαφνούντας, που παραμένουν σχεδόν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου. Εκεί ακριβώς, πάνω στο φαιό λόφο υπήρχε ένας λαμπρός ναός και ένα εντυπωσιακό άγαλμα του Θεού Απόλλωνα και γι’ αυτό άλλωστε ο λόφος πήρε και το όνομα του Θεού!!!

Μα και οι φυγάδες δεν θα μπορούσαν να μη σχετίζονται με μια πόλη που θυμίζει τόσο πολύ την Ελλάδα και στην οποία λατρεύτηκε ο Θεός Απόλλωνας. Ένας λοιπόν από τους μεγαλύτερους ιστορικούς του Ποντιακού Ελληνισμού, ο Σάββας Ιωαννίδης, έδωσε σε ένα από τα βιβλία του τον τίτλο «Οι Φυγάδες». Ναι καλά διαβάζετε! «Οι Φυγάδες»!!! Το βιβλίο είχε σαν απώτερο στόχο να μεταδώσει στους σπουδαστές του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας τις αρχές και τις αξίες του Ελληνικού Πολιτισμού.

(Σμύρνη-Τραπεζούντα-Κερασούντα: Μέρη Ελληνισμού)

Την Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου δίνουμε λοιπόν την πρώτη μας μάχη στους Ομίλους του Europa League απέναντι στην Τραμπζονσπόρ και έχουμε όλοι χρέος να σταθούμε αντάξιοι της ιστορίας του Θρύλου μας και να υποστηρίξουμε με πάθος αυτό που λατρεύουμε από παιδιά!

(Μία από τις δεκάδες Ελληνορθόδοξες εκκλησίες της Τραπεζούντας)

Στις 28 Νοεμβρίου, στην πόλη της Τραπεζούντας, ο Ελληνισμός, ο Απόλλωνας και οι Φυγάδες επιστρέφουν έστω και προσωρινά σε ένα από τα λαμπρότερα Ελληνικά μέρη. Στην «Urbis maximus illustris»… -Θ1-

Έρευνα – Συγγραφή

Ανδρέας Καυκαρής